Sách em đọc cho ví dụ đúng rồi, nhưng giải thích chưa rõ và còn thiếu.

Nguyên tắc chính xác là thế này nhé em:

Khi ta rút gọn mệnh đề quan hệ (MĐQH) thành dạng V-ing, thì người ta hiểu là hành động đó:
1. đang diễn ra ở hiện tại hoặc
2. đang diễn ra ở thời điểm được nhắc đến trong câu

Nếu điều này không đúng với ý ban đầu, thì ta không được rút gọn, để tránh gây nhầm lẫn cho người đọc.

Xét những ví dụ trong mục (a) ở trên (trường hợp có thể rút gọn):

1. The man who is talking to the teacher is my father.
= Người mà đang nói chuyện với giáo viên là cha tôi.

Rút gọn: The man talking to the teacher is my father.

(Đọc câu rút gọn, người ta hiểu là hành động “nói chuyện” đang diễn ra ở hiện tại. Điều này đúng với ý ban đầu, nên ta có thể rút gọn thành V-ing.)

2. A lorry which was carrying concrete pipes overturned and hit two cars.
= Một chiếc xe tải mà đang chở ống bê bông đã bị lật và tông vào hai chiếc xe hơi.

Rút gọn: A lorry carrying concrete pipes overturned and hit two cars.

(Đọc câu rút gọn, người ta sẽ hiểu là hành động “chở ống bê tông” đang diễn ra ở thời điểm xe bị lật. Điều này đúng với ý ban đầu, nên ta có thể rút gọn thành V-ing.)

3. All the roads that led to the city center were overcrowded.
= Tất cả những con đường mà dẫn đến thành phố đều đông đúc.

Rút gọn: All the roads leading to the city center were crowded.

(Đọc câu rút gọn, người ta sẽ hiểu là hành động “dẫn đến thành phố” đang diễn ra ở thời điểm nó bị đông đúc. Điều này đúng với ý ban đầu, nên ta có thể rút gọn thành V-ing.)

4. All the equipment which belongs to the club is insured.
= Tất cả thiết bị mà thuộc về câu lạc bộ đều được bảo hiểm.

Rút gọn: All the equipment belonging to the club is insured.

(Đọc câu rút gọn, người ta sẽ hiểu là hành động “thuộc về câu lạc bộ” đang diễn ở hiện tại. Điều này đúng với ý ban đầu, nên ta có thể rút gọn thành V-ing.)

5. Fans who wanted to buy tickets started queuing early.
= Những người hâm mộ mà muốn mua vé đã bắt đầu xếp hàng sớm.

Rút gọn: Fans wanting to buy tickets started queuing early.

(Đọc câu rút gọn, người ta sẽ hiểu là hành động “muốn mua vé” đang diễn ra ở thời điểm họ bắt đầu xếp hàng. Điều này đúng với ý ban đầu, nên ta có thể rút gọn thành V-ing.)

Xét những ví dụ trong mục (b) ở trên (trường hợp không thể rút gọn):

1. The people who saw the accident are reporting to the police.
= Những người mà đã chứng kiến tai nạn đang báo cho cảnh sát.

Rút gọn: The people seeing the accident are reporting to the police. ← SAI

(Đọc câu rút gọn, người ta sẽ tưởng là hành động “chứng kiến” đang diễn ra ở hiện tại. Điều này không đúng với ý ban đầu, là đã chứng kiến trong quá khứ rồi, nên ta không thể rút gọn thành V-ing.)

2. The gang who stole the jewels got away.
= Nhóm người mà ăn trộm đồ trang sức đã trốn thoát.

Rút gọn: The gang stealing the jewels got away. ← SAI

(Đọc câu rút gọn, người ta sẽ tưởng là hành động “ăn trộm” đang diễn ở thời điểm trốn thoát. Điều này không đúng với ý ban đầu, là đã ăn trộm xong rồi mới trốn thoát, nên ta không thể rút gọn thành V-ing.)

3. The plane which crashed had taken off at Heathrow Airport.
= Chiếc máy bay mà bị tai nạn đã cất cánh từ Sân Bay Heathrow.

Rút gọn: The plane crashing had taken off at Heathrow Airport. ← SAI

(Đọc câu rút gọn, người ta sẽ tưởng là hành động “bị tai nạn” đang diễn ra ở thời điểm cất cánh. Điều này không đúng với ý ban đầu, là bị tai nạn sau khi đã cất cánh, nên ta không thể rút gọn thành V-ing.)

Thầy cho thêm một ví dụ khác (trường hợp việc xảy ra trong tương lai):

○ The students who will be studying in this course will be asked to write reports.
= Những sinh viên mà sẽ học khóa này vào sẽ bị yêu cầu viết báo cáo.

Rút gọn: The students studying in this course will be asked to write reports. ← SAI

(Đọc câu rút gọn, người ta sẽ tưởng là hành động “học khóa này” đang diễn ra ở hiện tại. Điều này không đúng với ý ban đầu, là học trong tương lai, nên ta không thể rút gọn thành V-ing.)

Tuy nhiên, nếu có từ chỉ thời gian thì ta lại được rút gọn:

○ The students who will be studying in this course next month will be asked to write reports.
= Những sinh viên mà sẽ học khóa này vào tháng sau sẽ bị yêu cầu viết báo cáo.

Rút gọn: The students studying in this course next month will be asked to write reports.

(Mặc dù rút gọn thành V-ing, nhưng vì có next month, nên người ta sẽ hiểu là hành động “học khóa này” sẽ diễn ra trong tương lai. Điều này đúng với ý ban đầu, nên ta có thể rút gọn thành V-ing.)